Akciğer mantarı nedir?

Akciğer mantarı, çeşitli mantar türlerinin neden olduğu bir akciğer enfeksiyonudur. Bu enfeksiyonlar, genellikle toprakta, organik maddelerde veya kuş ve yarasa dışkılarında bulunan mantar sporlarının solunması yoluyla bulaşır. Sağlıklı bireylerde genellikle hafif seyreder veya hiç belirti göstermezken, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Akciğer mantarı, tıbbi olarak "pulmoner mantar enfeksiyonu" olarak adlandırılır ve yaygın türleri arasında aspergilloz, koksidiyoidomikoz (Valley ateşi) ve histoplazmoz bulunur.

Akciğer mantarı enfeksiyonları, farklı mantar türlerine bağlı olarak çeşitlilik gösterir. İşte en yaygın türler:

• Aspergilloz: Aspergillus mantarının neden olduğu bu enfeksiyon, alerjik bronkopulmoner aspergilloz (ABPA), aspergillom (mantar topu) veya invaziv aspergilloz gibi formlarda görülebilir.
• Koksidiyoidomikoz (Valley Ateşi): Özellikle kurak bölgelerde toprakta bulunan Coccidioides mantarından kaynaklanır ve ateş, öksürük gibi grip benzeri belirtilerle kendini gösterir.
• Histoplazmoz: Histoplasma capsulatum mantarının neden olduğu bu enfeksiyon, genellikle kuş veya yarasa dışkılarıyla kontamine olmuş topraktan bulaşır ve akciğerlerde granülom oluşumuna yol açabilir.
• Kriptokokkoz: Cryptococcus mantarından kaynaklanır ve özellikle bağışıklığı baskılanmış kişilerde menenjit gibi ciddi sorunlara neden olabilir.

Akciğer mantarı, çevrede doğal olarak bulunan mantar sporlarının solunmasıyla bulaşır. Risk faktörleri şunları içerir:

• Zayıf bağışıklık sistemi (HIV/AIDS, kanser tedavisi, organ nakli sonrası immünosupresif ilaç kullanımı gibi).
• Mantar sporlarına maruz kalmak (inşaat, tarım veya mağara keşfi gibi aktiviteler).
• Kronik akciğer hastalıkları (astım, KOAH gibi).
• Belirli coğrafi bölgelerde yaşamak (örneğin, koksidiyoidomikoz ABD'nin güneybatısında yaygındır).

Belirtiler, enfeksiyonun türüne ve kişinin bağışıklık durumuna bağlı olarak değişir. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Kalıcı öksürük (bazen kanlı balgam ile).
• Göğüs ağrısı veya nefes darlığı.
• Ateş, titreme ve gece terlemeleri.
• Halsizlik ve kilo kaybı.
• Wheezing (hırıltılı solunum) veya alerjik reaksiyonlar.

Akciğer mantarı tanısı, doktor muayenesi ve çeşitli testlerle konulur:

• Göğüs röntgeni veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları.
• Balgam kültürü veya kan testleri (mantar antijenleri veya antikorlarının tespiti).
• Bronkoskopi ile akciğer dokusundan örnek alınması (biyopsi).
• Solunum fonksiyon testleri.

Tedavi, enfeksiyonun şiddetine ve türüne göre değişir:

• Hafif vakalarda, bağışıklık sistemi kendi kendine enfeksiyonu atlatabilir; sadece semptomatik tedavi önerilir.
• Antifungal ilaçlar (örneğin, flukonazol, itrakonazol veya amfoterisin B) reçete edilir.
• Ciddi durumlarda, cerrahi müdahale gerekebilir (örneğin, aspergillomun çıkarılması).
• Bağışıklık sistemini güçlendirmek için destekleyici tedaviler uygulanır.

Akciğer mantarı enfeksiyonlarından korunmak için:

• Mantar sporlarına maruz kalma riski yüksek ortamlarda maske kullanın.
• Bağışıklık sisteminizi güçlü tutun (dengeli beslenme, düzenli egzersiz).
• Kronik hastalıkları olanlar düzenli kontroller yaptırmalıdır.
• Riskli bölgelerde toprak veya tozla teması sınırlayın.

Akciğer mantarı, erken teşhis ve uygun tedavi ile genellikle kontrol altına alınabilir. Belirtiler fark edildiğinde, bir sağlık uzmanına başvurmak önemlidir.