Akciğerde lekelenme ne anlama gelir?

Akciğerde leke veya lekelenme, genellikle radyolojik görüntüleme yöntemleri (akciğer grafisi, bilgisayarlı tomografi/BT gibi) sırasında tespit edilen, normal akciğer dokusundan farklı görünen opasite veya gölgelenmeleri ifade eder. Bu lekeler, çeşitli boyutlarda, sayıda ve yoğunlukta olabilir ve tek başına bir tanı değil, bir bulgudur. Lekelenmelerin anlamı, altta yatan nedene bağlı olarak değişiklik gösterir ve genellikle ileri tetkiklerle değerlendirilmesi gerekir.

Akciğerde lekelenmeye yol açabilecek birçok durum vardır. Bunlar genellikle şu kategorilere ayrılabilir:

• Enfeksiyonlar: En yaygın nedenlerdendir. Zatürre (pnömoni), tüberküloz (verem), bronşit veya mantar enfeksiyonları akciğerde geçici veya kalıcı lekeler bırakabilir.
• İnflamatuar (Yangısal) Durumlar: Sarkoidoz, romatoid artrit gibi bağışıklık sistemi hastalıkları akciğer dokusunda iltihaplı lekeler oluşturabilir.
• Çevresel ve Mesleki Maruziyetler: Asbest, silika tozu, kömür tozu (pnömokonyoz) gibi maddelerin uzun süre solunması, akciğerde fibrozis (skar dokusu) ve lekelenmelere neden olur.
• İyi Huylu (Benign) Oluşumlar: Akciğerdeki iyi huylu tümörler, granulomlar (küçük iltihap hücre kümeleri) veya doğuştan gelen yapısal anomaliler leke olarak görünebilir.
• Kötü Huylu (Malign) Oluşumlar: Akciğer kanseri veya başka organlardan akciğere yayılmış (metastaz) kanserler, lekelenme şeklinde ortaya çıkabilir. Bu, lekelenmenin en ciddi nedenlerinden biridir.
• Diğer Nedenler: Akciğer ödemi (sıvı birikmesi), pulmoner emboli (akciğer damar tıkanıklığı), akciğerde kanama veya yaralanma sonrası iyileşme dokusu (skar) da leke görünümüne yol açabilir.

Lekelenme kendi başına bir belirti değildir; altta yatan hastalığın belirtileri görülür. Bu belirtiler şunları içerebilir:

• Öksürük (kuru veya balgamlı)
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Halsizlik
• Ateş
• Kanlı balgam (hemoptizi)
• İstemsiz kilo kaybı

Bazı durumlarda, özellikle leke küçük ve iyi huylu bir nedenden kaynaklanıyorsa, hiçbir belirti görülmeyebilir ve leke sadece kontrol amaçlı çekilen bir filmde tesadüfen saptanır.

Akciğer grafisinde leke tespit edilirse, genellikle daha detaylı bir inceleme için Bilgisayarlı Tomografi (BT) istenir. BT, lekenin boyutunu, şeklini, yoğunluğunu ve konumunu daha net gösterir. Tanıyı kesinleştirmek için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir:

• Kan Testleri: Enfeksiyon veya inflamasyon belirteçlerini kontrol etmek için.
• Balgam Kültürü: Enfeksiyon etkenini (bakteri, mantar) belirlemek için.
• Bronkoskopi: İnce, esnek bir tüp (bronkoskop) ile solunum yollarının içinin gözlemlenmesi ve gerekirse biyopsi (doku örneği) alınması.
• Biyopsi: İğne biyopsisi veya cerrahi biyopsi yoluyla lekeden doku örneği alınarak patolojik inceleme yapılması. Bu, kanser gibi durumların tanısında altın standarttır.
• PET-BT: Lekelenmenin metabolik aktivitesini ölçerek iyi huylu-kötü huylu ayrımında yardımcı olur.

Tedavi, lekelenmenin nedenine tamamen bağlıdır. Her leke kanser anlamına gelmez. Birçok leke, tedavi edilebilir enfeksiyonlar veya zararsız iyi huylu durumlardan kaynaklanır.

• Enfeksiyonlar: Antibiyotik, antiviral veya antifungal ilaçlarla tedavi edilir.
• İnflamatuar Hastalıklar: Kortikosteroidler gibi bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlarla tedavi edilir.
• Kanser: Cerrahi, kemoterapi, radyoterapi veya hedefe yönelik tedaviler uygulanır.
• Çevresel Maruziyet: Maruziyetin sonlandırılması ve semptomları hafifletmeye yönelik tedaviler önerilir.

Akciğer grafisi veya BT'de "lekelenme" tespiti endişe yaratabilir, ancak unutulmamalıdır ki bu bir tanı değil, bir bulgudur. Kesin tanı ve uygun tedavi planı için mutlaka bir Göğüs Hastalıkları uzmanına başvurulmalı ve önerilen tüm tetkikler yaptırılmalıdır. Erken teşhis ve doğru tedavi, özellikle ciddi hastalıklarda hayati öneme sahiptir. Sigara kullanımı, akciğer sağlığını tehdit eden en önemli faktörlerden biridir; bırakılması önerilir.