Miliyer tüberküloz, çoğunlukla birçok tüberküloz basilinin kan yolu ile yayılması sonucunda ortaya çıkan bir hastalık türüdür. Bütün tüberküloz olgularının yaklaşık %1'ini meydana getirir. Miliyer tüberküloz hastalarının takriben yarısında granülomatöz hepatite bağlı olarak alkalen fosfataz ve transaminaz seviyelerinde yükselmeler olduğu bildirilmiştir. Hastaların %50'sinde uygulanan PPD deri testleri pozitif sonuç vermektedir. Genellikle miliyer tüberkülozun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, ateş en önemli sebeplerden biridir. Miliyer tüberkülozun teşhisi oldukça zordur. Tanı genellikle akciğer grafisi ve HRCT gibi histopatolojik ve mikrobiyolojik tanı tekniklerine başvurularak konur. Akciğer grafisinde miliyer tüberküloz olgularının %80 oranında varlığına rastlanmaktadır. Ayrıca, HRCT tekniği miliyer tüberkülozun saptanmasında en iyi radyolojik yöntemdir. Miliyer tüberküloz teşhisinde karaciğer, akciğer ve kemik iliğinde doku örneklerinde ortaya çıkan granülomların gösterilmesi oldukça önemlidir. Miliyer tüberküloza karaciğer ve akciğer granülomları %80 oranında, kemik iliğinde ise %50 oranında rastlanmaktadır.

Miliyer tüberküloz hastalarının yaklaşık %30'unda menenjit tüberkülozu mevcuttur. Menenjit tüberkülozun belirtileri, miliyer tüberkülozun teşhisinde yardımcı olabilir. Miliyer tüberkülozun ilk belirtisi genellikle ateştir. Başlangıçta hafif dereceli öksürük görülebilir. Hastalık ilerledikçe öksürük daha belirgin hale gelir, hatta artar ve siyanoz ile dispne durumuna yol açabilir. Ateş durumu genellikle yüksek, muntazam, dalgalı ve intizamsızdır. Hastaya yapılan muayenede başlangıçta akciğerlerde herhangi bir anormalliğe rastlanmaz. Ancak hastalık ilerledikçe akciğerlerde yaygın olarak ince raller görülebilir. Hastaların yarısında splenomegali ve daha seyrek olarak hepatomegali durumu gözlemlenmektedir.

Miliyer tüberkülozun tanısında en önemli bulgu akciğer radyografisinin incelenmesidir. Hastaların akciğerlerinde eşit olarak farklı yönlere dağılmış olan toplu iğne başı kadar veya darı büyüklüğünde mikronodüler lezyonlara rastlanır. Bu küçük lezyonlar hastalığın ilerlemesi ile birleşir ve kar tipi görünümünü alır. Ancak bazı durumlarda, hastanın radyografisi çekildiğinde postprimer veya primer tüberküloz lezyonları ile plörezi görülebilir.

Hastalığın tanısında çekilen akciğer radyografisinde özellikle miliyer değişimlerin varlığı önemli bir bulgudur. Ayrıca, hastadan alınan balgam ve mide suyunda Koch basili aranmalı ve antitüberküloz ilaçlara karşı duyarlılık incelenmelidir. Menenjit ile ortaya çıkan miliyer tüberküloz vakalarında, serebrospinal sıvının incelenmesi oldukça yararlıdır. Bunun dışında idrar, kemik iliği, eklem sıvıları ve plevra için kültür teknikleri kullanılarak Koch basili aranmalıdır. Yapılan incelemeler sonrasında miliyer tüberküloz hastalarının %100'ünün akciğerinde ve %90'ının karaciğerinde tüberküloz lezyonları görüldüğünde, hem akciğer hem de karaciğer biyopsisinden faydalanılmaktadır.

Miliyer tüberkülozdan şüpheleniliyorsa, zaman kaybetmeden hemen tedaviye başlanmalıdır. Tedavide rifampin, etambutol, isoniazid ve streptomisin ilaçları kullanılarak dörtlü bir tedavi uygulanmaktadır. Hastalığın akut döneminde genellikle kullanılan ilaçlar 4-6 hafta sonrasında ikili veya üçlü kullanımla tedaviye devam edilir ve tedavi yaklaşık 2 yıl sürmektedir. Hastalığın ilk evresinde 7-14 gün arasında hasta 30-40 mg kortikosteroid kullanmaya başlar. Bu kullanım süresinden sonra ilacın dozu 2 mg kadar düşürülerek steroid tedavisine son verilmektedir.