Akciğer tüberkülozu, mycobacteerium tuberculosis adlı bir bakteri sebebiyle ortaya çıkan, bulaşıcı özelliği olan bir hastalık türüdür. Bakteri vücuda solunum yoluyla giriş yaptığı için direkt akciğerleri etkisi altına alır. Bazı durumlarda kalp, kemik, böbrek, beyin gibi organları da etkileyen bir bakteri türüdür. Akciğer tüberkülozu yavaş ilerleyen sinsi bir hastalıktır. Hasta üzerinde belirgin bir bulguya yol açmaz. Akciğer tüberkülozu, vücutta farklı organları da etkileyebilir. Ancak farklı organları etkileyen hastalığın bulaşıcı özelliği yoktur. Vücuda giren bakteri aktifleştiğinde ateş, balgam, kilo kaybı, halsizlik gibi şikâyetler yaşanabilir. Ancak bazı durumlarda sinsice ilerleyerek belirtisiz seyredebilir.

Akciğer tüberkülozunda akciğerde oluşum gösteren hastalık ilerlediğinde bazı enzimler salgılanmaya başlar. Bu enzim savunma sisteminde açıklık meydana getirir. Bu açıklıkta tüberküloz mikrobu bu açıklıkta hızlı bir şekilde üremeye başlar. Oluşan açıklık bir diğer adıyla kovuk, bronşlarla alakalı olduğu için, hapşırma ya da öksürme refleksleriyle ağız yoluyla çıkan tükürük çevreye yayılır. Bulunulan ortamda havalandırma yeterli düzeyde yapılmıyorsa damlalar havada kalır ve diğer kişilerin nefes alışverişlerinde hava yoluyla akciğerlere ulaşır. Bu durum karşısında sağlıklı olan kişi ilk defa tüberküloza neden olan bakteriyle karşılaşmış olur. Bu bakteri bağışıklık sistemi tarafından sağlanarak, sistemin zayıf bir anında aktif hale gelerek çoğalır ve beraberinde akciğer tüberkülozu meydana gelir. Alkol, AIDS, stres ve düzensiz beslenme akciğer tüberkülozu için risk yaratan etkenler arasındadır.

Akciğer tüberkülozu kesin tespit etmek için en önemli tetkik balgamda bakterinin aranmasıdır. Balgamda tüberküloza yol açan mikrobu bulmak için sabah aç karnına hastadan balgam alınır. Alınan balgam, özel cam bir alete yayılarak, özel ilaçlarla boyanarak mikroskop altında incelenir. Bu tetkiğin 2 hafta arayla tekrarlanması gerekir. Eğer balgamda tüberküloz mikrobuna rastlanmamışsa akciğer grafisi, PPD ve bazı kan tetkikleri uygulanır. Eğer hastalık başlangıç aşamasındaysa balgamda bakteriye rastlanmayabilir. Kültür testi yapılarak tanı kesinleştirilir. Alınan balgamdan bir kısmı çoğalacağı bir yere alınır ve 3-6 hafta kadar beklenerek mikrobun üremesi beklenir. Eğer balgamda üreme görülürse akciğer tüberkülozu için tanı konulabilir.

PPD testinde uygulanan solüsyon hastanın kolundan uygulanır. 72 saat sonra bölgede oluşan sertlik pozitif olarak kabul edilir. Test pozitif çıkmışsa hastada bakterinin enfekte olduğu anlamına gelir. Eğer verem aşısı yapılmışsa PPD pozitif olarak çıkar. Dolayısıyla PPD testinin tanı üzerinde bir etkisi olmaz.

Akciğer tüberkülozu için tanı koyulduktan sonra vakit kaybetmeden tedaviye başlanır. Erken tedavi hastanın kısa sürede iyileşmesi ve eski sağlığına kavuşması için oldukça önemlidir. Ayrıca hastalığın bulaşma riski de erken tedavi sayesinde minimuma indirilebilir. Tedavi süreci oldukça uzundur. İlk başta tedavi için dört çeşit ilaç kullanılır. Eğer hastalık ilaçlara karşı direnç gösteriyorsa tedavi daha da uzayabilir.