Akciğer embolisi nasıl anlaşılır?

Akciğer embolisi, akciğer atardamarlarından birinin veya daha fazlasının ani tıkanması durumudur. Bu tıkanıklık genellikle bacaklardaki veya vücudun diğer bölgelerindeki derin toplardamarlarda oluşan bir kan pıhtısının (tromboz) koparak akciğerlere ulaşması sonucu meydana gelir. Akciğer embolisi ciddi, hayatı tehdit eden bir durum olabilir ve erken teşhis ile tedavi hayati önem taşır.

Belirtiler, pıhtının büyüklüğüne, akciğerdeki yerleşimine ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak büyük ölçüde değişiklik gösterebilir. Bazı kişilerde hiçbir belirti görülmezken, bazılarında ani başlayan ciddi şikayetler ortaya çıkabilir.

En yaygın görülen belirti ve bulgular şunlardır:

• Nefes Darlığı: Bu genellikle ani başlangıçlıdır ve dinlenme halindeyken bile ortaya çıkabilir. Egzersizle daha da kötüleşir.
• Göğüs Ağrısı: Genellikle keskin ve bıçak saplanır gibi bir ağrıdır. Derin nefes almakla, öksürmekle veya yemek yemekle şiddetlenebilir. Kalp krizi ağrısına benzeyebilir.
• Öksürük: Öksürük balgamsız (kuru) olabileceği gibi, kanlı balgam veya kan tükürme (hemoptizi) de eşlik edebilir.
• Hızlı veya Düzensiz Kalp Atışı (Çarpıntı): Kalp, akciğerlere yeterli kan pompalayabilmek için daha hızlı atmaya başlar.
• Baş Dönmesi veya Bayılma (Senkop): Beyne giden kan akışının azalması sonucu oluşur ve ani tansiyon düşüklüğünün bir işareti olabilir.
• Aşırı Terleme ve Anksiyete: Vücudun strese verdiği bir tepki olarak görülür.
• Ateş: Hafif dereceli bir ateş görülebilir.
• Bacak Ağrısı, Şişlik veya Kızarıklık: Özellikle baldır bölgesinde görülür. Bu, emboliye neden olan derin ven trombozunun (DVT) belirtisi olabilir.

Yukarıda belirtilen semptomlardan herhangi biri, özellikle de ani nefes darlığı, göğüs ağrısı veya bayılma hissi ortaya çıkarsa, derhal 112'yi aramak veya en yakın acil servise başvurmak hayati önem taşır. Akciğer embolisi zamanında müdahale edilmezse ölümcül olabilir.

Belirtiler çok çeşitli ve başka hastalıklarla karışabildiği için teşhis koymak her zaman kolay olmayabilir. Doktorunuz öncelikle detaylı bir tıbbi öykü alacak ve fizik muayene yapacaktır. Teşhisi doğrulamak ve pıhtının yerini belirlemek için çeşitli testler kullanılır:

• D-Dimer Kan Testi: Kandaki pıhtılaşma ürünlerini ölçer. Negatif çıkması akciğer embolisini büyük ölçüde ekarte ettirir.
• Göğüs Röntgeni: Belirtilere neden olabilecek diğer akciğer hastalıklarını (zatürre gibi) elemek için kullanılır.
• Bilgisayarlı Tomografili Anjiyografi (BT Anjiyo): Akciğer embolisinin teşhisinde en sık ve en güvenilir yöntemdir. Kontrast madde enjekte edilerek akciğer damarları detaylı bir şekilde görüntülenir.
• Ventilasyon-Perfüzyon (V/Q) Sintigrafisi: Akciğerlerin havalanması ve kanlanmasını değerlendiren bir nükleer tıp görüntüleme yöntemidir.
• Akciğer Anjiyografisi: Daha invaziv bir yöntemdir ve diğer testler tanı koyamadığında kullanılır.
• Ekokardiyografi (EKO): Kalbin ultrasonla incelenmesidir. Kalp üzerindeki stresi ve pıhtıyı gösterebilir.
• Bacak Ultrasonu: Bacaklardaki derin ven trombozunu tespit etmek için kullanılır.

Aşağıdaki durumlar akciğer embolisi riskini artırır:

• Uzun süre hareketsiz kalmak (uzun yolculuklar, yatak istirahati)
• Ameliyat geçirmiş olmak (özellikle kalça veya diz protezi)
• Kanser ve kanser tedavileri
• Kalp yetmezliği
• Genetik pıhtılaşma bozuklukları
• Sigara kullanımı
• Obezite
• Gebelik ve doğum sonrası dönem
• Doğum kontrol hapları veya hormon replasman tedavisi kullanımı

Sonuç olarak, akciğer embolisi ani başlangıçlı nefes darlığı, göğüs ağrısı ve öksürük gibi belirtilerle kendini gösterebilen ciddi bir durumdur. Bu belirtileri yaşayan herkesin vakit kaybetmeden tıbbi yardım alması çok önemlidir. Erken teşhis ve uygun tedavi (genellikle kan sulandırıcı ilaçlarla) ile tamamen iyileşmek mümkündür.